Neoklasycy uważali, że gospodarka rynkowa charakteryzuje się naturalnym dążeniem do równowagi. Równowaga zaś występuje wtedy, gdy łączna suma nabywców jest chętna i zdolna do nabywania dóbr i usług, które chcą sprzedać producenci. Zrównoważenie łącznego popytu z podażą – przy sprawnie działającym mechanizmie rynkowym następuje nie tylko przy pełnym wykorzystaniu zdolności produkcyjnych, ale również przy pełnym zatrudnieniu. Przekonanie to opierało się na dwóch następujących założeniach: pierwszym, że agregatowy popyt jest zawsze równy agregatowej podaży i drugim, że płace i ceny są na tyle elastyczne, że wykazują tendencję do szybkiego przystosowania się do warunków umożliwiających osiągnięcie równowagi.
Pierwsze założenie w postaci prawa rynków jest autorstwa J.B.Saya (1766-1832). Punktem wyjścia do jej sformułowania było przeświadczenie, że wartość produkcji tworzy taką samą wartość dochodów, a wszystkie zarobione dochody są wydawane na zakup wytworzonych dóbr. W ślad za tym wywiedzono tezę, że jeśli agregatowy popyt musi być zawsze równy agregatowej podaży, to ogólna nadprodukcja lub niedostateczna produkcja nie jest możliwa. Ponieważ dochód otrzymany jest jednocześnie dochodem wydanym (co oznacza, że nie występują żadne oszczędności), to podaż w skali całej gospodarki stwarza dla siebie odpowiedni popyt. Oznacza to jednocześnie, że dochód narodowy można wytwarzać przy niepełnym zatrudnieniu .
Z kolei drugie założenie jest związane z przeświadczeniem, że równowagę przy pełnym zatrudnieniu zapewnia mechanizm elastycznych cen i płac. Gdy realna stawka płac – którą jest stosunek przeciętnej płacy do przeciętnego poziomu cen – rośnie, powoduje to zmniejszenie się potencjalnych miejsc pracy, ze względu na niechęć przedsiębiorców do zatrudniania pewnej klasy przedsiębiorców; gdy natomiast spada ona, to przedsiębiorcy zgłaszają coraz większe zapotrzebowanie na dodatkowych pracowników. Oznacza to, że zgoda na pracę za odpowiednio niższą płacę pozwala wszystkim zdolnym i chętnym ludziom na jej znalezienie (teoria dobrowolnego bezrobocia).

Keynesowska teoria równowagi
J.M.Keynes uważa, że dla gospodarki najważniejszą jest równowaga ogólna rozumiana jako równowaga między globalną podażą a globalnym popytem, która może ustalać się przy różnych stopniach wykorzystania zdolności produkcyjnych gospodarki. Oznacza to, że w stanie równowagi mogą istnieć zarówno nie wykorzystane zdolności wytwórcze, jak i niepełne zatrudnienie. Oznacza to, że będzie to równowaga przy różnych rozmiarach dochodu narodowego. Zdaniem J.M.Keynesa warunkiem niezbędnym ustalenia się stanu równowagi w gospodarce jest równość inwestycji i oszczędności. Jeśli jej nie ma, to następuje zakłócenie równowagi wyrażające się stanem niezrównoważenia między globalnym popytem i globalną podażą, co w konsekwencji wywołuje albo depresję albo ożywienie gospodarcze.
Jeśli oszczędności są większe od inwestycji (S > I), co oznacza, że część oszczędności – wskutek pesymistycznej oceny przewidywanej efektywności kapitału, wzrostu stopy procentowej lub zmniejszenia się krańcowej skłonności do konsumpcji inwestycji – nie przekształciła się w popyt (wydatek) inwestycyjny, to skutkiem tego jest sytuacja niemożności sprzedaży części wytworzonych dóbr inwestycyjnych i wystąpienie zjawiska nadprodukcji. Ujawniają się problemy ze zbytem produkcji, zmuszając przedsiębiorstwa do jej ograniczenia a w konsekwencji do zmniejszenia ich dochodów. Oznacza to rozpoczęcie w gospodarce początku kryzysu ekonomicznego, który będzie trwał tak długo, jak długo oszczędności będą kształtowały się na poziomie wyższym od inwestycji.
Jeżeli natomiast wystąpi przewaga inwestycji nad oszczędnościami (S < I) to wtedy w gospodarce występuje większy od podaży popyt efektywny na dobra inwestycyjne, który staje się czynnikiem ogólnego ożywienia gospodarczego. Zahamować mogą go jednak w ślad za wzrostem dochodów, szybko rosnące oszczędności. W takiej sytuacji zwiększa się krańcowa skłonność do oszczędzania, powodująca, że po pewnym czasie rozmiary oszczędności wyrównują się z rozmiarami inwestycji, co prowadzi z kolei do zatrzymania procesu rozwoju gospodarczego i do ustalenia stanu równowagi przy wysokim poziomie dochodu narodowego, zatrudnienia i wykorzystania zdolności wytwórczych. Drugą przyczyną zahamowania wzrostu może stać się osiągniecie stanu pełnego wykorzystania czynników wytwórczych gospodarki. W takich warunkach utrzymywanie się nadwyżki popytu nad podażą prowadzi do inflacji i do przymusowych oszczędności.

Równowaga to stan zgodności pewnego układu sił i wartości. Pojęcie to w ekonomii – w zależności od kierunku i szkoły ekonomicznej – ma różną treść. Najczęściej – co jest wspólne różnym teoriom – pojęcie równowagi ekonomicznej (nazywana także gospodarczą) używane jest do określenia wzajemnej zgodności podstawowych wielkości ekonomicznych (takich jak :produkcji, popytu, ceny, dochodów, itp.), która tworzy sytuację nie wymagającą zmian w gospodarce. W pełniejszym rozumieniu definiuje się ją jako sytuację, w której przy pełnym wykorzystaniu zasobów produkcyjnych (bogactw naturalnych, majątku produkcyjnego i siły roboczej) zachodzi równość: między podażą wszystkich dóbr i usług a popytem na nie; między podażą pieniądza krajowego i zagranicznego, a popytem na te pieniądze, przy założeniu, że wymiana gospodarcza z zagranicą nie wywołuje trudności płatniczych.
Literatura ekonomiczna w zależności od przyjętych kryteriów wyróżnia różne rodzaje równowag. Jeśli wielkości stanowiące o równowadze odnoszone są do skali makroekonomicznej wówczas mówimy o równowadze makroekonomicznej (nazywanej także makrogospodarczą) albo globalnej, której najpełniejszym przejawem funkcjonalnym jest równowaga rynkowa. Jeśli natomiast są one odnoszone do wielkości mikroekonomicznych to wówczas mówimy o równowadze mikroekonomicznej (nazywanej także cząstkową), w obrębie której możemy wyróżnić równowagę konsumenta i równowagę przedsiębiorstwa. Równowagę ekonomiczną rozpatruje się także w ujęciu statycznym i w ujęciu dynamicznym. Innym podziałem równowagi ekonomicznej jest podział na: równowagę stałą i równowagę zmienną. W teorii i praktyce życia gospodarczego odwołuje się często także do równowagi ekonomicznej zewnętrznej i wewnętrznej.
Równowaga makroekonomiczna (globalna) by mogła zaistnieć wymaga spełnienia takiego układu wielkości ekonomicznych przy którym zrównuje się podaż z popytem na wszystkie czynniki wytwórcze i wszystkie dobra. Podstawowym jej warunkiem jest zaś istnienie w gospodarce równowagi między oszczędnościami i inwestycjami.
W praktyce rzeczywistości gospodarczej stanem normalnym – w ramach krótkiego okresu – jest stan nierównowagi między oszczędnościami a inwestycjami. Jego konsekwencją jest stan nierównowagi dochodu narodowego, a w ślad za tym ujawnianie się tendencji do jego nieustabilizowanych zmian.
Nierównowaga między oszczędnościami a inwestycjami może ukształtować się dwojako: z jednej strony tworzy ją sytuacja w której inwestycje w danym okresie są mniejsze niż oszczędności w okresie minionym, z drugiej strony możemy mieć do czynienia z sytuacją, gdy inwestycje przekroczą rozmiary oszczędności. W praktyce gospodarczej oznacza to, wystąpienie zjawiska wzrostu rozmiarów popytu w stosunku do istniejącej podaży.
Najpełniejszym przejawem równowagi makroekonomicznej w jej wymiarze wewnętrznym jest równowaga rynkowa, której istotą jest równość podaży dóbr i usług dostarczonych na rynek z popytem na te dobra reprezentowanym przez sumę dochodów ludności. Jeśli dotyczy ona wszystkich lub wybranych rynków (nawet jednego) mamy do czynienia z równowagą rynkową ogólną, jeśli zaś dotyczy tylko segmentów tych rynków (np. grup towarowych) to wówczas mamy do czynienia z równowagami cząstkowymi. Zaznaczyć przy tym trzeba, że ukształtowanie się równowagi ogólnej nie oznacza osiągnięcia równowag cząstkowych we wszystkich grupach towarowych – co jest stanem idealnym do którego należy zmierzać. Spośród równowag cząstkowych do najważniejszych zaliczyć należy równowagi na: rynku finansowym, rynku pieniężnym, rynku pracy, rynku walutowym oraz na rynku ziemi.
Problematyka równowagi ekonomicznej podjęta została przez wiele szkół współczesnej myśli ekonomicznej. Powstało kilka teorii równowagi ekonomicznej, wśród których wskazać trzeba przede wszystkim na neoklasyczną, keynesowską i neokeynesowską. Wszystkie one znaczącą rolę w jej kształtowaniu przypisały polityce równowagi ekonomicznej.https://www.facebook.com/v2.0/plugins/like.php?action=&app_id=&channel=https%3A%2F%2Fstaticxx.facebook.com%2Fx%2Fconnect%2Fxd_arbiter%2F%3Fversion%3D46%23cb%3Df239d748ebdd0a8%26domain%3Dwww.ekonom.xmc.pl%26is_canvas%3Dfalse%26origin%3Dhttp%253A%252F%252Fwww.ekonom.xmc.pl%252Ff10446c0f81c0e%26relation%3Dparent.parent&container_width=0&href=http%3A%2F%2Fwww.ekonom.xmc.pl%2Fgospodarka-rynkowa%2Fteorie-rownowagi-ekonomicznej%2F&layout=button_count&locale=en_US&sdk=joey&send=false&show_faces=false 

Kategoria: Gospodarka Rynkowa