BOOKS

.:: Analiza Zasobów Firmy ::.

Struktura rodzajowa majątku trwałego przedsiębiorstwa

Z bilansowego punktu widzenia wyróżnia się dwie podstawowe grupy składników majątkowych: majątek trwały oraz obrotowy. Majątek trwały jest zaangażowany w przedsiębiorstwie na okres dłuższy niż jeden rok. M.T. jest mało elastyczny, nie można go na bieżąco dostosowywać do poziomu wykorzystywanych mocy produkcyjnych. Jego rozwój dokonuje się w długim czasie, na podstawie długofalowych, strategicznych decyzji. Jest on obciążony dużym ryzykiem.
MT przedsiębiorstwa obejmuje trzy podstawowe grupy: rzeczowy majątek trwały, wartości niematerialne i prawne, finansowy majątek trwały. Zalicza się do niego również należności długoterminowe.

Z punktu widzenia zastosowania MT dzieli się go na: produkcyjny i finansowy.
Z punktu widzenia prawa własności: własny i obcy
Z punktu widzenia elastyczności: na mniej (budynki, budowle) lub bardziej elastyczny (narzędzia, środki finansowe).

Do wartości niematerialnych i prawnych zalicza się nabyte przez przedsiębiorstwo prawa majątkowe nadające się do gospodarczego wykorzystania, których okres użytkowania przekracza rok. Majątek rzeczowy w bilansie dzieli się na: (grunty własne, budynki i budowle, urządzenia techniczne i maszyny, środki transportu, pozostałe środki trwałe) inwestycje rozpoczęte oraz zaliczki na poczet inwestycji. Klasyfikacja rodzajowa środków trwałych: budynki, budowle, maszyny energetyczne, maszyny i urządzenia ogólnego zastosowania, maszyny i urządzenia specjalistyczne, urządzenia techniczne, środki transportowe, narzędzia i przyrządy.

Procesy odtworzeniowo -inwestycyjne- regulowanie zasobów środków trwałych
Zwiększenie stanu środków trwałych poprzez tworzenie lub nabywanie nowych środków stanowi działalność inwestycyjną. Inwestycje dotyczą nowych obiektów i urządzeń. Gdy nakłady dotyczą obiektów już istniejących mamy do czynienia z rozbudową istniejącej bazy materialnej. Modernizacja obejmuje wszystkie prace, których celem jest podwyższenie parametrów technicznych istniejących obiektów i urządzeń. Podstawowe wskaźniki do badania tych procesów to:

1. Wskaźnik zużycia majątku trwałego
2. Intensywność odpisów amortyzacyjnych
3. Stopa likwidacji środków trwałych
4. Stopa odnowy- inwestycji majątku trwałego
5. Wskaźnik dekapitalizacji brutto
6. Wskaźnik dekapitalizacji netto

Ocena Gospodarowania Majątkiem Trwałym

Podstawowe znaczenie dla analizy majątku trwałego ma jego efektywność, którą można ustalić na podstawie zestawu wskaźników określających relacje między efektami osiąganymi w przedsiębiorstwie a posiadanymi zasobami majątkowymi.
Wskaźniki wykorzystywane w tym zakresie to:

1. Wskaźnik produktywności majątku – PMT
PMT = S/MT gdzie S- wartość produkcji, lub przychodów ze sprzedaży
MT – przeciętna wartość majątku trwałego
Wskaźnik ten informuje o kwocie przychodów generowanych przez jedną złotówkę posiadanego majątku. W ocenie intensywności wykorzystania majątku istotny jest zarówno poziom wskaźnika, jak i tempo jego zmian. Odwrotność tego wskaźnika określana jest jako majątkochłonność produkcji, sprzedaży, co oznacza wartość majątku zaangażowaną dla uzyskania jednostki wartości produkcji, sprzedaży.

2. Wskaźnik zyskowności majątku – ZMT
Z MT = Z/MT gdzie: Z- wielkość wyniku finansowego
Dodatni wynik finansowy- zysk, wzrost wskaźnika oznacza, że każda złotówka majątku trwałego przedsiębiorstwa oznacza coraz większą kwot zysku.

3. Wskaźnik rotacji majątku trwałego – RMT
RMT = MT x 365/ S gdzie: S- przychody ze sprzedaży
Wskaźnik określa jak przeciętnie długo trwa cykl obrotu majątkiem w okresie rocznym. Jaka długość cyklu jest do osiągnięcia danego poziomu produkcji, czy sprzedaży, Im krótszy cykl, tym wyższa produktywność majątku trwałego.

1. Wskaźnik technicznego uzbrojenia pracy – Tup :
Tup= MT/L gdzie: L- poziom zatrudniania
Jest to wskaźnik obrazujący substytucję pracy żywej pracą uprzedmiotowioną. Mierzy nasycenie przedsiębiorstwa majątkiem trwałym. Wpływ majątku trwałego na wyniki ekonomiczne przedsiębiorstwa można badać w postaci układów zależności wyrażających wpływ różnych czynników, ujętych w postaci wskaźników, na wskaźnik zyskowności majątku.
ZMT = Zn/ MT= Zn/S x S/MT gdzie: Zn- zysk netto, S – przychody ze sprzedaży
Zyskowność majątku jest tu iloczynem wskaźnika rentowności sprzedaży i wskaźnika produktywności.
ZMT = Zn/L x L/S x S/MT Zyskowność majątku jest tu iloczynem trzech wskaźników: rentowności pracownika, odwrotności wydajności pracy, czyli pracochłonności (ilość pracy potrzebnej do wytworzenia jednostki wartości produkcji lub uzyskania jednostki przychodu) oraz produktywności majątku.

Analiza Zasobów Obrotowych Firmy

Przedmiot Analizy
Podstawowe cele zarządzania majątkiem obrotowym :
a) zapewnienie stałej płynności finansowej, optymalizowanie wielkości i struktury majątku obr,
b) kształtowanie źródeł finansowania majątku obrotowego opartych na kryterium korzyści.
Wszystkie procesy krążenia składników tworzą cykl obrotowy. Stanowi on odzwierciedlenie czasu, jaki upływa od wydatkowania środków pieniężnych na zakup czynników produkcji do momentu uzyskania przychodów ze sprzedaży towarów lub usług.

Cykl obrotowy brutto = rotacja zapasów mierzona liczbą dni + okres inkasa należności
CB = RD + ON
Cykl obrotowy netto = cykl obrotowy brutto – okres spłaty zobowiązań
CN = CB + OZB

Zarządzanie Zapasami w Przedsiębiorstwie
Głównym celem jest kształtowanie takiego poziomu, który zapewni ciągłość procesów produkcji i sprzedaży przy minimalnych kosztach ich utrzymywania.

Zarządzanie Środkami Pieniężnymi Ma na celu:
przyśpieszenie dyspozycyjności wpływów gotówkowych, poprzez skrócenie czasu ich obiegu,
lokowanie przejściowych nadwyżek środków pieniężnych w sposób zapewniający odpowiednie korzyści,
pozyskiwanie najtańszych źródeł finansowania niedoborów gotówki w przedsiębiorstwie,

Strategie Finansowania Majątku Firmy

Na sfinansowanie majątku obrotowego uwzględnia się najczęściej następujące aspekty:

a) związki zachodzące między stałymi i zmiennymi składnikami majątku,
b) stopień realności przychodów ze sprzedaży oraz ich regularność,
c) koszty wykorzystywania kapitałów.

Strategia agresywna polega na finansowaniu majątku obrotowego w całości zobowiązaniami krótkoterminowymi i to jej zmienną częścią. Strategia umiarkowana oparta jest na podziale majątku obrotowego na część stałą i zmienną. Stała wielkość środków obrotowych jest w tej strategii finansowana kapitałem stałym, czyli sumą kapitału własnego i zobowiązań długoterminowych. Strategia konserwatywna polega na finansowaniu majątku obrotowego, praktycznie w całości kapitałem stałym. Przywiązuje szczególną wagę do utrzymywania wysokiego poziomu płynności finansowej oraz minimalizowania ryzyka niewypłacalności.

Istota KAPITAŁU Pracującego
Wielkość kapitału pracującego może być ustalona w dwojaki sposób. Pierwszy to spojrzenie kapitałowe a drugi to spojrzenie majątkowe
I. Kapitał pracujący = kapitał stały – majątek trwały KP = KS – MT
II. Kapitał pracujący = majątek obrotowy – krótkoterminowe źródła kapitałów KP = MO – ZB
W praktyce mogą wystąpić trzy przypadki kształtowania się wielkości kapitału pracującego:

1. Kapitał stały – majątek trwały > 0
2. Kapitał stały – majątek trwały = 0 – oznacza zrównanie wielkości KP z MT
3. Kapitał stały – majątek trwały < 0 – KP jest w części finansowany o źródła krótkoterminowe.

Kapitał pracujący ulega zwiększeniu, gdy:

maleje wartość majątku trwałego,

rośnie wartość kapitałów stałych,

Kapitał pracujący maleje, gdy:
zwiększa się wartość posiadanego majątku poprzez dokonywanie zakupów inwestycyjnych w sferze rzeczowej, finansowej, czy też wartości niematerialnych i prawnych, ulega zmniejszeniu wartość kapitału stałego.

Do oceny wielkości KP można wykorzystać mechanizm szacowania zapotrzebowania na kapitał pracujący. Wymaga on określenia długości trwania cyklu obrotowego netto przedsiębiorstwa ora przeciętnych dziennych obrotów uzyskiwanych przez firmę. Inną metodą ustalania zapotrzebowania na kapitał pracujący jest analiza stanu środków pieniężnych netto.

Główne źródła kapitałów tworzących zasoby firmy
Zasoby finansowe przedsiębiorstwa warunkują wielkość zaangażowanych czynników wytwórczych, ich wykorzystanie oraz poziom osiągniętego obrotu. Z kolei poziom przychodów warunkuje dopływ środków finansowych do przedsiębiorstwa. Finansowanie to wszystkie przedsięwzięcia w przedsiębiorstwie, które zapewniają przedsiębiorstwu kapitał i które służą kształtowaniu optymalnej struktury kapitałowej. To jednocześnie proces, w którym można wyróżnić następujące funkcje: określenie potrzeb kapitałowych i finansowych przedsiębiorstwa, kierowanie dopływem środków finansowych, kształtowanie wyniku finansowego, kierowanie wykorzystaniem środków finansowych. Ze względu na źródło pochodzenia: kapitał wewnętrzny i zewnętrzny. Kapitał własny jest odzwierciedleniem sfinansowania podjęcia działalności przez firmę (jej powstania) i podwyższenia związanego z rozwojem firmy. Jego cechą jest długoterminowość i statystyczność. Kapitały obce mają zawsze charakter zewnętrzny w stosunku do przedsiębiorstwa. Ich cechą charakterystyczną jest czasowość wykorzystania środków obcych, konieczność zwrotu w określonym terminie, jak i odpłatność za możliwość wykorzystania tych kapitałów. W przypadku upadłości lub likwidacji przedsiębiorstwa ich roszczenia są regulowane w pierwszej kolejności przed roszczeniami właścicieli. Cechy kapitału obcego:

1. Konieczność spłaty kapitału
2. Obligatoryjność spłaty odsetek
3. Odsetki stanowią koszty uzyskania przychodu- są odejmowane od podstawy opodatkowania
4. Większy udział zwiększa ryzyko finansowe
5. Możliwość wprowadzenia ograniczeń (celowość przeznaczenia)
6. Brak wpływu dawcy na decyzje firmy
7. Gwarancja zwrotu
Cechy kapitału własnego:
8. Brak konieczności spłaty
9. Wypłata dywidend nieobowiązkowa
10. Dywidenda wypłacana jest z zysku
11. Większy udział świadczy o sile i niezależności finansowej
12. Swoboda wykorzystania
13. Wpływ na podejmowane decyzje
14. Brak gwarancji zwrotu

Mechanizm działania dźwigni finansowej jako kryterium wyboru kapitałów
Główne kryteria wyboru źródeł kapitału to:
-mechanizm dźwigni finansowej- efekty i skala jego oddziaływania jako źródło korzyści właścicieli
-koszty zastosowanych kapitałów
-zasady finansowania określające długoterminową płynność
Mechanizm dźwigni finansowej jest oparty na korzystaniu z kapitałów obcych, pod warunkiem niższego ich kosztu (oprocentowania) od generowanej stopy zysku ROI w danej firmie. Dźwignia operacyjna mierzy efekty wykorzystania i kształtowania struktury majątkowej przedsiębiorstwa. Dźwignię połączoną tworzy suma efektów dźwigni finansowej i operacyjnej. Pozytywne rezultaty we wzroście rentowności firmy można osiągnąć, kształtując umiejętnie zarówno strukturę majątkową, jak i finansową. Obie dźwignie nie mają wobec siebie charakteru substytucyjnego, ale komplementarny. Pozytywne lub negatywne efekty działania jednej z nich, są wzmacniane przez drugą- dźwignia połączona wykorzystuje te tendencje. Dynamiczny efekt działania dźwigni operacyjnej można zapisać w postaci: EDO= ?Z0 /?P gdzie: EDO – efekt wpływu dźwigni operacyjnej; ?Z0 – procentowa zmiana zysku operacyjnego; ?P – procentowa zmiana przychodów. Dźwignia operacyjna wpływa na zmiany zysku operacyjnego wywołane zmianami generowanych przychodów. Wpływ ten będzie pozytywny, jeśli maleje względny udział kosztów stałych w przedsiębiorstwie, przy wzroście osiąganych przychodów. Natomiast spadek przychodów powoduje względną zwyżkę udziału kosztów stałych i to wpływa ujemnie na wielkość wykazywanego zysku operacyjnego. Dynamiczny efekt działania dźwigni finansowej można ustalić w oparciu o EDF = ?ROE/?Z0 gdzie: EDF- efekt wpływu dźwigni finansowej; ?ROE- procentowa zmiana rentowności kapitału własnego; ?Z0- procentowa zmiana zysku operacyjnego. Efekt działania dźwigni finansowej odzwierciedla wpływ zamian zysku operacyjnego na osiąganą stopę zwrotu kapitału własnego przy określonej strukturze kapitałowej firmy i związanych z nią kosztach finansowych. jeśli koszty zaangażowania kapitałów obcych są niższe niż osiągana stopa zysku w firmie, to wpływ dźwigni finansowej będzie pozytywny. Jeśli wystąpi odwrotna relacja, to efekt wpływu dźwigni będzie ujemny. Sumę efektów dźwigni finansowej i operacyjnej w ujęciu dynamicznym można zapisać:

EDP= EDO x EDF

Efekt działania mechanizmu dźwigni połączonej określa, jak zmieni się stopa zwrotu kapitału własnego wywołana zmianą osiąganych przychodów przez przedsiębiorstwo. Wnioski wynikające z mechanizmu działania dźwigni finansowej to:

– dźwignia finansowa może oddziaływać na zyskowność kapitałów własnych zarówno w sposób pozytywny jak i negatywny
– efektów pozytywnych można spodziewać się wtedy, gdy stopa zysku ROI przewyższa stopę oprocentowania kapitałów obcych
– im bardziej stopa zysku jest wyższa od oprocentowania kapitału obcego, tym efekty działania dźwigni finansowej są wyższe
– jeśli stopa zysku jest mniejsza od oprocentowania kapitału obcego, to mechanizm działania dźwigni ma charakter negatywny tzw. maczuga finansowa
– im stopa zysku jest niższa od kosztów zaangażowania kapitałów obcych, tym każde zwiększenie zadłużenia pociąga za sobą coraz wyższy spadek stopy zwrotu kapitałów własnych.

Syntetyczne miary oddziaływania dźwigni finansowej- wykorzystuje się je do oceny zasobów kapitałowych firmy, ich struktury należą do nich:

1. Iloraz rentowności kapitału własnego w stosunku do skorygowanej stopy zwrotu kapitału całkowitego o odsetki należne dawcom kapitałów obcych.
EDF =ROE/SROA x 100%
gdzie: EDF- wpływ dźwigni finansowej, ROE- stopa zwrotu kapitału własnego, SROA- stopa zwrotu kapitału całkowitego mierzona relacją: zysk netto + odsetki/ kapitał całkowity.
2. Różnica między stopą zwrotu kapitału własnego a skorygowaną stopą zwrotu kapitału całkowitego:
EDF = ROE- SROA/SROA x 100%
3. Mnożnik dźwigni finansowej liczony w oparciu o formułę:
zysk netto/ zysk netto+ odsetki x kapitał całkowity/ kapitał własny x 100%
Wykorzystanie obcych kapitałów wpływa na wzrost rentowności kapitału własnego, rosną potencjalne korzyści właścicieli. Im wyższe wartości osiągają dane wskaźniki, tym większy jest dodatni wpływ zastosowania kapitałów obcych w finansowaniu majątku przedsiębiorstwa.
Wskaźniki mierzące efekt oddziaływania dźwigni finansowej o wielkościach ujemnych świadczą jednoznacznie o zbyt wysokim poziomie zadłużenia firmy lub o zbyt wysokich kosztach jego obsługi.

Koszt kapitałów w wyborze źródeł finansowania firmy
Koszt kapitałów – każdy element struktury kapitałowej przedsiębiorstwa charakteryzuje się innym kosztem. Z jednej strony bowiem struktura finansowa zależy od kosztu zapłaty za kapitał pochodzący z różnych źródeł, z drugiej zaś sama go w pewien sposób określa i istotnie wpływa na zyskowność firmy. Koszt kapitału własnego w spółkach kapitałowych jest równy wymaganej stopie zwrotu (stopa dyskontowa), stosowanej przez właścicieli przy szacowaniu dywidend i ocenie bieżącej wartości przedsiębiorstwa. Można się tu posłużyć tzw. modelem Gordona, w którym zakłada się stały wzrost wypłat dywidendy. Koszt nowej emisji akcji, inną możliwością zwiększenia wielkości zaangażowanych kapitałów własnych są dopłaty właścicieli np. w spółkach akcyjnych, będą to kolejne emisje akcji. Koszt kapitału nowej emisji jest nieco wyższy od kosztu poprzedniego kapitału, gdyż obejmuje również wydatki związane z rozprowadzeniem nowych akcji.
Inną możliwością wzrostu wielkości zaangażowania kapitału w określonym przedsięwzięciu jest korzystanie z kapitałów obcych w postaci różnego rodzaju kredytów, pożyczek. Koszt tego rodzaju kapitału wyznacza stopa oprocentowania kredytów wraz z kosztami prowizji lub ryczałtu dla kredytodawców. Oprocentowanie kredytów i pożyczek spłacane jest z dochodów przed opodatkowaniem. Powstające korzyści podatkowe zmniejszają ostateczny koszt pozyskania tego typu źródeł finansowania inwestycji i rozwoju przedsiębiorstwa.

Zasady finansowania w kształtowaniu zasobów kapitałowych
Zasady finansowania na ich podstawie możliwe jest ustalenie optymalnej struktury kapitałowej dla konkretnego przedsiębiorstwa w każdych warunkach rynkowych. Stanowią one ostatnie- obok mechanizmu dźwigni finansowej i kosztów zaangażowanych kapitałów- wyróżnione kryterium wyboru odpowiedniej struktury kapitałowej. ocena relacji i powiązań między aktywami a kapitałem jest możliwa w oparciu o analizę płynności krótkoterminowej i długoterminowej.
Wskaźniki płynności bieżącej (krótkoterminowej) służą ocenie sytuacji finansowej przedsiębiorstwa w zakresie majątku obrotowego i zobowiązań bieżących. Umożliwiają planowanie relacji zachodzących między tymi kategoriami, stanowią podstawę zarządzania kapitałem pracującym przedsiębiorstwa. Natomiast zasady finansowania, ich ocena i analiza, opiera się na wskaźnikach płynności długoterminowej. Złota reguła finansowa mówi że nie należy zadłużać przedsiębiorstwa ponad wartość kapitałów własnych. Znaczy to, że stopień zadłużenia firmy nie powinien przekroczyć 50%. Stosunek kapitału własnego do obcego winien się kształtować na poziomie wyższym od jedności. Oznacza to, iż udział kapitałów obcych winien być niższy lub równy połowie kapitałów całkowitych:

Kw/Ko? 1
gdzie: Kw- kapitał włąsny, Ko- kapitał obcy

Taka struktura zapewnia utrzymanie długoterminowej płynności. Sprzyja jej zarówno ograniczenie obciążenia firmy kosztami od zaangażowanych obcych kapitałów, jak i osiąganie większej stabilności w zakresie rentowności.
Złota reguła bilansowa zakłada całkowite sfinansowanie majątku trwałego kapitałem własnym. Gdy te dwie wielkości są sobie równe, a więc wskaźnik pokrycia majątku trwałego kapitałem własnym. oscyluje w granicach 1, oznacza to utrzymanie stabilności finansowej przez przedsiębiorstwo:

Kw/ Mt? 1 gdzie: Kw- kapitał własny zaangażowany w firmie, Mt- majątek trwały.
lub Ko/Mo? 1

Wersja liberalna dopuszcza finansowanie majątku trwałego kapitałem stałym, a więc oprócz kapitału własnego możliwe jest również zastosowanie długoterminowych kapitałów obcych. Wskaźnik pokrycia majątku trwałego kapitałem stałym powinien być wyższy od 1.
Ks/Mt? 1
gdzie: Ks – kapitał stały, Mt- majątek obrotowy

Przy wskaźniku mniejszym od 1 może wystąpić sytuacja zagrożenia płynności. oznacza ona finansowanie majątku trwałego i potrzeb inwestycyjnych przedsiębiorstwa krótkoterminowymi kapitałami obcymi. Ich wymagalność w krótkim czasie może oznaczać brak środków pieniężnych i naruszenie równowagi finansowej. Istnieje realne zagrożenie braku wypłacalności. Dynamiczna reguła zadłużenia opiera się na wykorzystaniu pojęcia nadwyżki finansowej CF, a więc sumy zysku netto i amortyzacji. Dynamiczną regułę zadłużenia można zapisać:

Ko/ CF
gdzie: Ko- kapitał obcy, CF- nadwyżka finansowa netto

Wskaźnik dynamicznego zadłużenia określa, przez ile lat nadwyżka finansowa danego roku musi być dostępną, by firma spłaciła całkowite zadłużenie. Przyjmuje się, iż bezpieczny poziom to okres trzech lat. Stosuje się zasadę wedle której, im niższa jest wartość wskaźnika tym niższe jest ryzyko finansowe związane z określoną strukturą kapitałową przedsiębiorstwa. Pogarszający się wskaźnik oznacza utratę zdolności kredytowej, gdy zbliża się do 7 oznacza bankructwo.

Kod/ Kp?1
gdzie: Kod- kapitał obcy długoterminowy, Kp- kapitał pracujący