BOOKS

.:: Popyt ::.

Określenie popytu jako kategorii ekonomicznej, wbrew powszechnemu przekonaniu, jest zabiegiem nastręczającym pewne trudności. Jego rozumienie jest uzależnione od ściśle określonych warunków. Jest ono ściśle związane z zachowaniami się kupujących na rynku. Przejawia się ono jako sposoby, określania dóbr i usług, jakie chcą oni kupić oraz ich ilościami, na które zgłaszają zapotrzebowanie. Stanowi więc on chęć i możność, czyli gotowość nabycia towaru (produktu, usługi). Popyt na dowolny towar łączy się zawsze z ilością, jaką kupujący chcą nabyć, i z ceną, po jakiej produkt ten jest dostępny oraz z czasem w którym ma on miejsce. Jako taki ma on charakter popytu realnego.
Często przez pod pojęciem popytu rozumie się chęć lub pragnienie czy też potrzebę nabycia danego towaru bez możliwości – zazwyczaj finansowych – realizacji tego pragnienia. Ma on wówczas charakter popytu potencjalnego.
Popyt jako mechanizm rynkowy odnoszony jest do wymiaru mikroekonomicznego i do wymiaru makroekonomicznego. Kryje on w sobie jednak pewną wieloznaczność.

W wymiarze mikroekonomicznym rozumieć można przez to pojęcie z jednej strony, gotowość zakupu określonej ilości danego towaru po danej cenie (przy określonym dochodzie) i wówczas mówimy o wielkości popytu z drugiej strony, zestawienie (tablicę) ukazujące jakie ilości towaru bylibyśmy gotowi zakupić po rozmaitych cenach (przy danym dochodzie) i wówczas mówimy o tablicy popytu lub o funkcji popytu z trzeciej strony, wykres krzywej popytu przedstawiający daną tablicę popytu (czyli funkcję popytu).
Ta wieloznaczność rozumienia popytu oznacza konieczność precyzyjnego określenia, czy mamy na myśli wzrost wielkości popytu, czy też wzrost całej funkcji popytu (tablicy).
Przez wielkość popytu należy rozumieć ilość towarów (dóbr lub usług), jaką konsumenci chcą i mogą kupić po danej cenie i w danym okresie. Zależy on od warunków w jakich są przeprowadzane zakupy. Te zaś są zależne od wielu czynników, które można sprowadzić do następujących ich grup:

a) cena danego dobra;
b) cena innych dóbr;
c) dochód;
d) gusty, moda, postęp cywilizacyjny;
e) liczba kupujących;
f) inne czynniki.

Przez funkcję popytu należy rozumieć zależność pomiędzy ceną danego towaru (bez względu na jej poziom) a gotowością jego zakupu przy danych dochodach. Określają ją trzy zasadnicze grupy czynników:

a) potrzeby (o których stanowią: czynniki wrodzone, wiek, wychowanie i wykształcenie, środowisko geograficzne, środowisko społeczne);
b) dochód;
c) ceny.

Popyt, dostrzegany w ujęciu wielkości jak i funkcji, upoważnia do rozumienia go jako skłonności – to jest zarówno jako chęci i możliwości – nabywców do kupowania określonej ilości towarów (dóbr i usług) przy różnym poziomie ceny w danym okresie. Nie oznacza on przy tym jakiejś jednej określonej ilości danego towaru, która byłaby kupowana przez nabywcę, lecz serię alternatywnych możliwych zakupów tego towaru po różnych cenach.
W wymiarze makroekonomicznym popyt na rynku ujawnia się w postaci popytu zagregowanego (AD – z ang. aggregate demand) nazywanego także popytem globalnym – to jest jako zależność między całkowitą ilością dóbr i usług, czyli wielkością realnego produktu narodowego brutto, jaką wszystkie podmioty gospodarcze (gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa i państwo) chcą nabyć, a poziomem cen mierzonym deflatorem produktu narodowego brutto w określonym czasie. Graficznym zobrazowaniem zagregowanego popytu jest krzywa zagregowanego popytu.
Kształtowanie się zagregowanego popytu zależne jest od szeregu czynników, wśród których wskazać trzeba: wydatki konsumpcyjne – na który wpływ ma przede wszystkim poziom osiągniętego dochodu narodowego; wydatki inwestycyjne – których wielkość od poziomu postępu naukowo-technicznego i wysokości stopy procentowej; wydatki rządowe oraz eksport netto.