BOOKS

.:: Produkt Narodowy ::.

Produkt narodowy brutto
PNB (za ang. gross national product – GNP) jest miernikiem całkowitych dochodów osiąganych przez obywateli danego kraju, niezależnie od miejsca (kraju) świadczenia usług przez czynniki produkcji.
PNB jest równy PKB powiększonemu o dochody netto z tytułu własności netto za granicą. Jest on najczęściej stosowanym miernikiem zmian sytuacji gospodarczej kraju. Wynika to z faktu możliwości uniknięcia błędu określenia wartości amortyzacji, jakim to błędem obarczona jest wartość PNN.
PNB trzeba postrzegać:

1) w ujęciu nominalnym i realnym;
2) w przeliczeniu na 1 mieszkańca,
3) jako niedoskonały miernik poziomu dobrobytu i stopnia satysfakcji członków społeczeństwa z działalności gospodarczej.

Produkt narodowy brutto nominalny i realny
PNB nominalny – to miara produkcji wytworzonej w gospodarce narodowej w cenach bieżących. PNB realny – to zaś miara produkcji wytworzonej w gospodarce narodowej w cenach stałych.
Pomiędzy oboma rodzajami PNB zachodzą następujące zależności:
są one prostymi miernikami produkcji wykonanej w gospodarce narodowej której procentowa roczna zmiana informuje o tempie wzrostu gospodarczego, przy czym przy nominalnym PNB jest ona obarczona wpływem inflacji;
realny PNB koryguje nominalny PNB o skutki inflacji i wyraża go w cenach istniejących w pewnym okresie (nazywanym bazowym lub podstawowym). Nie uwzględnia on zatem zmian ogólnego poziomu cen będących wynikiem inflacji.
stosunek nominalnego PNB do realnego PNB odzwierciedlając zmiany cen w całej gospodarce narodowej, pomnożony przez 100 przyjmuje postać wskaźnika zwanego deflatorem PNB.

Realny PNB per capita
Realny PNB per capita – czyli na 1 mieszkańca – jest realnym PNB podzielonym przez liczbę mieszkańców kraju. Informuje on o zmianie stopy życiowej przeciętnego obywatela. Mimo, że jest on bardziej wiarygodnym wskaźnikiem ilości dóbr i usług przypadających na osobę w gospodarce narodowej – jest on jednak wielkością przeciętną. Ilość dóbr i usług dostępna dla konkretnych ludzi zależy bowiem przede wszystkim od sposobu podziału dochodu wytworzonego w gospodarce narodowej.

Produkt narodowy brutto jako niedoskonały miernik
PNB jest także niedoskonałym miernikiem. Wynika to z faktu nie uwzględnienia w rachunku PNB wielu działań gospodarczych i ich wyborów. Są nimi przede wszystkim: działalność o charakterze nierynkowym i jej efekty, dobra uciążliwe do życia powstałe w procesie produkcji jako zanieczyszczenia środowiska; działalność w gospodarstwach domowych tworzą wartości czasu wolnego, aa także produkcja i usługi nie rejestrowane w celu uniknięcia podatków.

Produkt narodowy netto
Produkt narodowy netto – PNN (z ang. net national product – NNP) – nazywany także dochodem narodowym, to PNB pomniejszony o amortyzację. Wynika to z faktu, że część powstałej w GN produkcji brutto musi zostać przeznaczona na odtworzenie zużytego kapitału. Nie może być ona skierowana, ani na konsumpcję, ani na nowe inwestycje powiększające zasób kapitału, ani na wydatki państwa, ani na eksport.
DN to PNN wytworzony w gospodarce. Oblicza się go przez odjęcie amortyzacji od PNB w cenach czynników produkcji. Jest on równoważny takiej ilości pieniędzy, jaką dysponuje gospodarka na wydatki na dobra i usługi, po odłożeniu odpowiedniej ilości pieniędzy, wystarczającej do sfinansowania amortyzacji i utrzymania istniejącego zasobu kapitału na dotychczasowym poziomie.
Amortyzacją jest zaś spożycie kapitału trwałego. Jest ona miarą szybkiego zmniejszania się wartości istniejącego zasobu kapitału w danym okresie, będącego wynikiem jego fizycznego lub ekonomicznego zużycia.

Wskaźnik dobrobytu ekonomicznego
Wskaźnik dobrobytu ekonomicznego – DEN (z ang. net ekonomic welfare – NEW) jest miernikiem (wskaźnikiem) dobrobytu netto, korygującym PNB przez odcięcie od niego “plag”, to jest dodanie wartości dóbr i usług o charakterze nierynkowym oraz włączenie wartości czasu wolnego.
Wartość DEN jest większa od PNB, ale za to tempo jego wzrostu jest niższe niż dynamika PNB. Szacunki (a właściwie ich próby) DEN są bardzo przybliżone i nieprecyzyjne. Niemniej jednak wskazują one wyraźnie na PNB jako na bardzo niedoskonałą miarę dobrobytu w społeczeństwie.
Ponieważ regularne przeprowadzenie i opracowanie pomiarów działalności nierynkowej i nie rejestrowanej produkcji dóbr oraz “plag”, a także jej systematyka pochłaniają sporo czasu, toteż określanie DEN – byłoby bardzo trudne i kosztowne, a niekiedy wręcz niemożliwe, a co za tym idzie odwoływanie się do niego jest bardzo rzadkie. W praktyce więc PNB pozostaje najszerzej stosowanym miernikiem sytuacji gospodarczej kraju.